خیال پردازی كودكان را جدی بگیرید
كودكان در سنین قبل از دبستان علاقه بسیار زیادی به بازی ها و موضوعات تخیلی دارند. زندگی یك كودك در سن قبل از مدرسه، از محدودیت های بسیار تشكیل شده، او بر اساس نظر والدین خود زندگی می كند. در واقع كودك به بازیهای خیالی علاقه دارد ، زیرا می تواند آن طور كه می خواهد باشد و زندگی كند؛ خارج از قید و بندها و محدودیت هایی كه والدین برای او تعیین كرده اند. هیچ كودك سه ساله ای اجازه ندارد كه به تنهایی از خانه خارج شود، به تنهایی غذای دلخواه خود را بخورد و حتی لباسی را كه دوست دارد بخرد. در این سن، كودك كاملاً به والدین خود وابسته است، البته می تواند اظهار نظر كند اما تصمیم گیری اصلی و قطعی با والدین است.
كودكان هنگامی كه با مكان های تازه یا تجربه های جدید رو به رو می شوند از شیوه ای متفاوت استفاده می كنند، آنها قوه تخیّل خود را به كار می برند. زمانی كه به یك كودك چهار ساله اجازه می دهیم تا به تنهایی به مدرسه برود و برگردد او احساس می كند كه یك فرمانده است و سوار بر اسب از یك قلعه به قلعه دیگر در حركت است.
زندگی یك كودك چهار ساله خیلی معمولی و خسته كننده به نظر می رسد . اما اگر تصور كند كه یك مأمور آتش نشانی است، حس می كند مثل یك قهرمان زندگی می كند.
چرا خیالپردازی برای كودكان با اهمیت است؟
خیالپردازی در دوره كودكی اهمیت زیادی دارد . زیرا یك كودك علاوه بر این كه می تواند زندگی خود را تغییر دهد و شرایط تازه ای را برای خود خلق كند، از شرایط تازه ای كه ایجاد كرده می تواند دانستنی های جدیدی نیز بیاموزد. به طور مثال وقتی كه یك كودك چهار ساله كلاه آشپزی بر سرش می گذارد، پیشبند آشپزی می بندد و تصور می كند كه آشپزاست، احساس استقلال و مسئولیت پذیری سبب می شود كه به اطراف خود توجه بیشتری داشته باشد، همراه با پدر و مادر خود آشپزی كند. موادی را كه استفاده می كند به خاطر می سپارد و از این كه هر بار بر دانسته های خود می افزاید، خوشحال است.
بزرگسالان از دنیای پیرامون خود اطلاعات زیادی به دست می آورند و برای فراگیری بیشتر ، تجربیات خود را نیز مورد استفاده قرار می دهند؛ اما كودكان از استعدادی برخوردارند كه لازم است توسط والدین پرورش یابد. آنها با به كارگیری قوه تخیّل خود نه تنها دانستنی های تازه ای از دنیای اطراف خود به دست می آورند بلكه می توانند آن طور كه دوست دارند باشند و زندگی كنند.
تقویت تخیّل :
1- در منزل جایی را برای تغییر لباس اختصاص دهید.( جایی كه در آن لباس های قدیمی، وسایل شخصی ” مانند كلاه، كتاب های جیبی، هدیه های قدیمی و …” را نگهداری كنید.)
2- مدادهای شمعی، وسایل آبرنگ، كاغذ نقاشی و چسب را در دسترس كودكان قرار دهید.
3- داستانی را برای كودك خود تعریف كنید. لباس یكی از شخصیت های داستان را بپوشید و با كودك خود، براساس داستان، بازی كنید. اگر داستان را كودك شما تعریف كند بهتر است. می توانید موضوع آن را با مراسم عروسی، جشن تولد یا اتفاق های دیگری كه در زندگی خود با آنها سرو كار دارید مرتبط سازید.
4- تعدادی ملحفه یا پتو در دسترس كودك قرار دهید تا بتواند خانه درست كند و یا بازی های خیالی دیگری را طراحی كند.
5- كودك خود را تشویق كنید كه با اسباب بازی های سازنده و ابتكاری بازی كند. مانند اسباب بازی هایی كه با كمك قطعه های مختلف می توان ماشین، خانه ، هواپیما و… ساخت.
6- قصه های موزون و آهنگین را برای فرزندتان بخوانید و به نوبت اشعار آن را تكرار كنید.
7- در حد امكان زمان بیشتری را با كودك خود در طبیعت سپری كنید. محل هایی كه برای ساختن آنها انسان دخالتی نداشته است، برای رشد قوه تخیّل كودك بهتراست.
8- زمانی كه فرزندتان، شما را به دنیای خیالی خود دعوت می كند، دعوت او را بپذیرید، با او سوار قایق شوید، سوار بر سفینه فضایی در فضا پرواز كنید و در همه ی موارد رهبری بازی را برعهده فرزندتان بگذارید.
9- در بین اسباب بازی های كودك تعدادی گوش ماهی، سنگ های مختلف، چسب، تخته ، بند، سكه ، طناب و سایر وسایلی كه می تواند مورد استفاده او قرار بگیرد، قرار دهید.
10- هنگامی كه با خیالپردازی های فرزندتان روبرو می شوید، او را سرزنش نكنید. به او اجازه دهید تا آنچه در ذهن خود دارد بیان كند.
دوران کودکی از جمله دوران شیرینی برای هر انسانی است که در آن هیچگونه محدودیت و غیر ممکنی وجود ندارد. کودکان در این دوره افکاری افسانه ای را در سر می پرورانند که نشان دهنده ی نگرش ها و علایق آن ها می باشد. خیال پردازی در کودکان ممکن است در بعضی موارد والدین را به شدت نگران کند.
والدین شاید گمان کنند که فرزندشان با اختلالات عصبی مواجه است، در صورتی که این موضوع فقط اقتضای سنی آن ها را نشان می دهد که در این دوران نسبت به علایق و خواسته های خود رویاهایی را در سر بپرورانند. در این مقاله به بررسی خیال پردازی در کودکان، علت، مزایا و معایب آن پرداخته شده است.
خیال پردازی در کودکان چگونه است
کودکان با توجه به آنچه که از دنیای پیرامون خود متوجه شده اند و آنچه که علاقه دارند، رویاهایی را در سر می پرورانند که تصویرسازی و زندگی در آن رویا منجر به خیال پردازی کودک می شود. به عنوان مثال کودکی که آرزو دارد همچون پرندگان در آسمان پرواز کند، تعدادی از اسباب بازی های خود را جمع آوری کرده و به این می اندیشد که سوار بر هواپیمای سوپر من خود شده و در حال پرواز بر فراز آسمان ها می باشد. ممکن است کودک به اندازه ای غرق در این بازی و رویا شود که هواپیمای خود را دست گرفته راه می رود یا می دود و شاید با خود سخنانی به زبان آورد.
تمام موارد از این قبیل مربوط به خیال پردازی در کودکان می شود. ممکن است این رویاها به قدری برای کودک اهمیت پیدا کند که او در طول روز با توجه به شرایطی که برایش پدید می آید، مدام سناریوهای مختلف برای خود چیده و به دنبال این باشد که در خیال خود فرو برود. نکته ی مهم این است که کودک این سری از رویاهای خود را واقعی دانسته و به دنبال این است که به صورت مداوم آن ها را در دنیای واقعی متجلی کند.
علت خیال پردازی کودکان چیست
کودکان در طول روز ممکن است شخصیت های واقعی و غیر واقعی زیادی را مشاهده کنند. کودک در دنیای واقعی مربیان یا بستگان خود را مشاهده می کنند که البته افراد حقیقی کمتر در خیال پردازی کودکان موثرند و بیشتر کودکان با مشاهدات دنیای مجازی اقدام به خیال پردازی می کنند.
تماشای یک قهرمان همچون بتمن یا سوپرمن در یک کارتون و یا شخصیت قهرمانی در یک بازی رایانه ای ممکن است کودک را تحریک و تهییج کند. در چنین مواقعی کودک با خود می اندیشد که من هم می توانم مانند این شخصیت ها اقداماتی را انجام دهم. آن گاه برای درگیر کردن خود با این قهرمانان دنیای مجازی را در افکار خود می سازد که منجر به خیال پردازی در کودک می شود.
گاهی از اوقات هم کودک به علت اینکه خلا هایی را در ارتباطات خود دارد، اقدام به گفتگو و زندگی کردن با شخصی مجازی را می کند تا این کمبود خود را جبران کند. به عنوان مثال اگر کودک دوستی نداشته باشد که در مواقع ناراحتی ها او را دلداری بدهد، در خیال خویش دوستی را تصور خواهد کرد که در لحظه های متعددی از روز کنارش بوده و با او تکلم خواهد کرد.
مزایا خیال پردازی در کودک
همانطور که ذکر شد کودکان از سن کم شروع به خیال پردازی کرده و با این کار خود را سرگرم می کنند، خیال پردازی در کودکان مزایای بسیاری داشته که در اینجا مشاهده می کنید.
هوش بالا در کودک خیال پرداز
یکی از ویژگی های کودکان تیزهوش خیال پردازی است، بر طبق نظریه ای معتبر، عنوان شده است که کودکان خیال پرداز معمولا هوش بالایی دارند. علت امر هم این است که این دسته از کودکان مدام دنیای متفاوت با شخصیت های گوناگونی را در ذهن خود متصور می شوند و این عامل سبب می شود که تفکرات و ذهن آن ها گسترش پیدا کند.
حل مشکل با خیال پردازی در کودکان
از مهمترین فواید خیالپردازی در کودکان این است که کودک در حل و فصل کردن مشکلات خود توانمند می شود. کودک با توجه به اینکه با خیال پردازی در شرایط خیالی مختلفی قرار گرفته است، طبیعتا در هنگام تصمیم گیری در مشکلات از قدرت ذهن بیشتری برخوردار خواهد بود.
تقویت جافظه کودک
خیال پردازی در کودکان به شدت بر تقویت حافظه آن ها کمک می کند. طبق نظریه داروین از هر اندامی که بیشتر و بهینه تر استفاده کنیم، آن اندام تواناتر شده و کارکردی بهتری خواهد داشت. در کودکان هم همین نظریه صدق می کند.
به گونه ای که کودک در موقع رویا پردازی مدام از ذهن خود برای تصویر سازی استفاده می کند و این حرکت او موجب توانمند شدن سیستم فکری او می شود. تحقیقات نشان داده است کسانی که از قدرت تخیل خود استفاده می کنند، 70 درصد کمتر از افراد عادی موجب زوال عقل و حواس پرتی می شوند.
افزایش خلاقبت با خیال پردازی کودک
از دیگر فواید خیال پردازی کودکان می توان به افزایش خلاقیت آن ها اشاره کرد. کودکانی که از قدرت تخیل خود استفاده می کنند، سبب می شوند تا سرچشمه های ایده پردازی در نظام فکری آن ها صورت گرفته و خوش فکر و خلاق شوند.
افزایش کنجکاوی در کودک
کنجکاوی و تحرک از دیگر مزایا تخیل کودکان می باشد. کودک پس از تصویر سازی شخصیت ها و مکان های مختلف در ذهن خود، در دنیای واقعی خود به به دنبال خیال هایش خواهد بود. به همین منظور سبب خواهد شد که کودک نسبت به بسیاری از وقایع پیرامون خود کنجکاو شود.
معایب خیال پردازی در کودک
بسیاری از والدین هستند که نسبت به خیال پردازی کودکشان نگران هستند. آن ها این عمل در کودک خود را به هذیان گویی تلقی می کنند. البته نباید فراموش کنیم که خیال پردازی با توهم متفاوت هستند و توهم یک اختلال به حساب می آید.
قطع ارتباط کودک با دنیای بیرون
بعضی از خیال پردازی هستند که بسیار خطرساز و مشکل ساز هستند؛ زیرا سبب می شوند که کودک از ریتم زندگی روزانه خود خارج شود. بعضی از کودکانی که اسیر خیال پردازی های مبهم و توهم زا می شوند، به کلی رابطه ی خود را با دنیای بیرون قطع می کنند. این دسته از کودکان اغلب از اتاق خود بیرون نمی آیند و تمایلی به شرکت در جمع ها و مهمانی ها ندارند.
عدم تمرکز به دلیل خیال پردازی کودک
خیالپردازی کودکان ممکن است، تاثیراتی روی تمرکز داشته باشد. کودکی که درگیر خیالبافی های موهون می باشد، قطعا تمرکز کافی بر روی درس خود نخواهد داشت؛ زیرا دنیای خیالی ذهنش موجب می شود که او مدام پرش فکری داشته باشد.
آموزش ناپذیر بودن کودک خیال پرداز
درگیر شدن بیش از حد کودک به عالم تخیلات خود، سبب خواهد شد که او اعتنایی به آموخته های دنیای واقعی خود نداشته باشید. در نتیجه آموزش دادن به این دسته از کودکان سخت خواهد بود.
کلام آخر
خیال پردازی در کودکان از جمله عواملی است که اگر والدین آگاهی دقیقی از آن نداشته باشند، موجب نگرانی آن ها خواهد شد. بایستی توجه داشت که خیالبافی کودکان امر غیرطبیعی نیست و اقتضای سنی آن ها می طلبد که اینگونه تمایلات خود را با فانتزی های خود در هم بیامیزند.در بسیاری موارد خیال پردازی در کودکان به علت کم توجهی والدین اتفاق خواهد افتاد. هنگامی که والدین زمان کافی را برای کودک خود در نظر نگیرند، طبیعتا کودک در لاک رویاهای خود فرو خواهد رفت. به طور کلی بایستی توجه داشته باشید که خیال پردازی در کودکان به صورت کنترل شده باشد. اگر در این زمینه افراط صورت پذیرد، ممکن است کودک از نظر روانی آسیب های جدی را متحمل شود.
گرد آورنده : سرکار خانم نوری فر ( مربی پیش2 )
تایید کننده : سرکار خانم تیموری ( مدیریت آموزشگاه )
منبع : نی نی سایت